Çocuklar yaşadıkları tüm deneyimlerden, her an yeni bir şeyler öğrenir. Öğrenme onların hayatının doğal, eğlenceli ve ayrılmaz bir parçası! Bu nedenle öğretmenlik yaptığım yıllar boyunca pek çok kez, öğrenmeyi belli kalıplara sokmaya çalışarak çocuklara haksızlık ettiğimizi düşündüm. Çocuklar için öğrenme ne kadar hayatın içinden, ne kadar eğlenceli, ne kadar doğal olursa o kadar etkili oluyor. “Çocuğunuzla Kaliteli Zaman Geçirmek İçin 5 Öneri” başlıklı yazımda evde her gün yaptığınız sıradan işlerin öğrenme için bir fırsat olduğundan bahsetmiştim. Geçen gün internette gezinirken tam da bu konu ile ilgili ailelere pratik öneriler sunan bir el kitabına rastladım. Kitapçık sıradan bir günde evin farklı yerlerinde çocuğunuz için günlük yaşantıyı nasıl bir öğrenme fırsatına dönüştürebileceğinizden bahsediyor. Hepinize faydalı olması umuduyla kitapçığın kısa bir özetini paylaşıyorum.

Mutfakta

Mutfakta çocuklarla yapılabilecek şeyler saymakla bitmez! Ama her şeyden önce güvenlik gelir, gerekli tedbirleri aldığınızdan emin olmalısınız. Çocukların keskin aletlere ulaşımı olmamalı. Mutfakta güvenli şekilde hareket etmelerini sağlayacak kurallar olmalı. Eğer güvenliği sağladıysanız işte mutfakta yapabilecekleriniz;

• Marketten aldığınız yiyecekleri birlikte yerleştirin. Hangi yiyecekleri nerede sakladığınız ve bunun sebeplerinin ne olduğu üzerine konuşun.
• Yiyeceklerin benzerlik ve farklılıklarından bahsedin. Yiyeceklerin tat, şekil, renk ve dokuları hakkında konuşun.
• Meyve, sebze ve diğer yiyecekleri sayın. Miktarları karşılaştırıp az, çok vb. kavramları vurgulayın.
• Yemekler pişerken değişimlerini gözlemleyin. Çocuklarınızı “önce ve sonra” karşılaştırmaları yapmaları için cesaretlendirin.
• Bir şekil veya renk seçin. Mutfakta bu şekil veya renkteki nesneleri bulmaya çalışın.
• Mutfak gereçlerini sıraya koyun (örneğin büyükten küçüğe), gruplandırın (renklerine, yapıldıkları malzemeye, büyüklük, şekil veya tatlarına göre).
• En sevdiği yemeklerinin resimli tarif posterlerini hazırlayın. Yemekleri birlikte yapın.
• Farklı boyda kaplarla ölçümler yapın.
• Aileniz için önemi olan yemekler üzerine konuşun (Aile bireylerinin en sevdiği yemekler, kültürünüzde özel bir yeri olan yemekler vb.).
• Sofrayı hazırlarken ve toplarken her aile bireyinin bir görevi olmasını sağlayın.

Oturma Odasında

Oturma odası hem sakin hem de hareketli aktiviteler için kullanılabilir. Odada “Ellemeyeceklerimiz” listesine birlikte karar verin. Sehpaları kenara çekin ve oyun başlasın;

• Odada ses çıkaran şeyleri bulun (televizyon, radyo vb.).
• Birlikte dans edin, şarkı yarışması düzenleyin. Tahta kaşık, terlik vb malzemeler kullanarak bir orkestra oluşturun.
• Odada bir eşya seçin. Eşyanın ismini söylemeden özelliklerini tarif ederek tahmin etmesini isteyin.
• Ailenizle ilgili hikayeler paylaşın; büyükanne ve dedelerinden, çocuğunuzun bebekken yaptıklarından, kendi çocukluğunuzdan bahsedin.
• Motor becerilerini geliştirmeleri için odadaki çiçekleri sulamalarına, halıyı süpürmelerine, toz almalarına izin verin.

Yatak / Çocuk Odasında

Yatak odası evin en sakin ve huzurlu alanıdır. Burada uykudan önce çocuğunuzu sakinleştirecek ve rahat bir uyku uyumasını sağlayacak birçok şey yapabilirsiniz.

• Çocuğunuzla her gün yatmadan önce bir okuma zamanı yapın. Odasında kitaplarının bir arada durduğu bir okuma köşesi/ kütüphane alanı oluşturun. Okuma zamanlarında yapabileceklerinizle ilgili daha fazla bilgi edinmek için bir önceki yazımızı okuyabilirsiniz.
• Çocuğunuza bir defter alın. Onun sevdiği şeyleri, görmek istediği yerleri, merak ettiği hayvanların resimlerini dergilerden keserek ona özel bir kitapçığa dönüştürün.
• Aile üyeleriniz hakkında konuşun ve resimlerini çizerek bir aile kitabı oluşturun.
• Çocuğunuzun değer verdiği eşyalarını, oyuncaklarını saklayabileceği bir hazine kutusu yaratın. Basit bir karton kutuyu boyayıp süsleyerek harika bir hazine kutusuna dönüştürebilirsiniz.
• Çocuğunuzun çalışmalarını sergileyeceği bir yer ayarlayın. Bu bir duvar veya veya alçak bir dolabın üzeri olabilir.
• Çocukların kıyafetleri ile oynayın. Çoraplardan kukla yapıp konuşturun. Kıyafetlerle ince-kalın, uzun-kısa gibi gruplandırmalar yapın. Giyecekleri kıyafetlere karar vermeleri için seçenekler sunun.
• Yatmadan önce sohbet edin. Gününün nasıl geçtiğini konuşun, okuduğunuz kitaplar hakkında tartışmalar yapın. Onu düşündürecek, tek cevabı olan değil birçok farklı cevabı olan sorular sorun “Sence gökkuşağı nasıl oluşuyor?” “Musluktan akan suyun nereye gittiğini düşünüyorsun?”…

Banyoda

Banyo çocuklar için kişisel hijyen kurallarını, saç tarama, diş fırçalama, el yıkama gibi çok önemli alışkanlıkları kazanacakları bir mekan. Ancak tıpkı mutfak gibi banyoda da güvenliğe çok dikkat edilmesi gerekiyor. Çocukların banyodayken yalnız olmadıklarından emin olmalıyız.

• Banyo yaparlarken dolu, boş, batan, yüzen gibi fen ve matematik kavramlarını öğretebilirsiniz.
• Vücudunun ve yüzünün bölümlerini öğrenmesi için aynaları kullanın. Aynaya traş köpüğü vb. malzemelerle kendi suratını veya komik suratları çizmesini sağlayın.
• Farklı duyularını keşfetmesi için fırsatlar yaratın. Yumuşak pamuk, sert sabun, kaygan lavabo, pürüzsüz duvar gibi farklı dokuları hissedin ve üzerine konuşun. Sabun, diş macunu, parfüm gibi farklı malzemeleri koklayın.
• Sağlık ve güvenlik ile ilgili alışkanlıkları kazanmalarını sağlayın. Örneğin suyu açarken önce soğuk tarafı açmayı, sonra sıcak tarafı açarak ılıştırmayı öğretin.
• Büyümelerini birlikte takip edin. Boylarını ölçerek bir duvara işretleyin ve bunu her ay başında yapın. Büyümenin nasıl hissettirdiği üzerine konuşun. Küçükken yapamadıkları ve şimdi yapabildikleri şeyleri konuşarak kendileri ile gurur duymalarını sağlayın.
• Yukarıdaki önerileri aslında evin istediğiniz her yerinde uygulamak mümkün. Önemli olan günlük akışın çocuklar için öğrenme fırsatlarıyla dolu olduğunu aklımızdan hiç çıkarmamak.

Senem Han Uysal

Referanslar

https://eclkc.ohs.acf.hhs.gov/hslc/tta-system/family/for-families/inside/getting-involved/famcom_hgm_00007_060705.html