Bu hafta sonu TÜYAP kitap fuarını ziyaret ettim. Bir okul öncesi eğitimcisi olarak tabii ki en çok çocuk kitapları olan standlar ilgilimi çekti. Standlarda kitapları incelerken, çocuğuna kitap seçmeye çalışan bir çok ebeveyn ile karşılaştım. Kulak misafiri olduğum birkaç cümleyi paylaşmak istiyorum:

• “Hayatım yeter artık kaç tane kitap aldın, daha çocuk okumayı bilmiyor.”
• “Bunu mu alsam şunu mu, karar veremiyorum.”
• “Bunun resimleri çok güzelmiş ama benimkine karışık gelir mi?”
• “Bizimki dinazorları çok seviyor ama evde de bir sürü dinazor kitabı oldu.”
• “Bakar mısınız, bu kitaplar kaç yaşa uygun acaba?”

Kitap fuarı dışında da birçok arkadaşımdan, çalıştığım anne babalardan bu tür soruları sık sık duyuyorum. Çocuklarına nasıl kitap seçeceklerini, seçtikleri kitapları nasıl okuyacaklarını merak ediyorlar. Bu nedenle bu hafta çocuk kitaplarını seçerken nelere dikkat etmeniz gerektiği konusunda ipuçları paylaşmak istedim.

Yaş aralıklarından sık sık bahsetsem de her çocuğun gelişiminin, ilgi ve ihtiyaçlarının kendine özgü olduğunu unutmayın. Çocuğunuzun hangi kitaplardan hoşlandığını, neyin ona en uygun olduğunu bol bol kitap okuyup onu gözlemleyerek anlayabilirsiniz. Şimdi yaş gruplarına göre kitapların özelliklerine ve okuma biçimlerine daha yakından göz atalım.

0-3 Yaş

Çocuğunuza daha doğmadan kitap okumaya başlayabilirsiniz. Anne karnındaki bebekler ne dendiğini anlayamasalar da annenin kitap okurken kullandığı ritmin ahengini anlayabilirler (Machado, 1990).

Bebeğinizi öncelikle kendisine zarar vermeyecek yumuşak kitaplarla tanıştırın. Bir yaşına doğru kapağı ve sayfaları kalın, dayanıklı kitaplara geçin. Bu sayede bebeğiniz sayfalarını nasıl çevireceğini rahatça öğrenebilir, kitaba zarar vermeden aktif şekilde kullanabilir. Bebekler kendi hayatlarında sık gördükleri objelerin yer aldığı resimli kitaplardan çok hoşlanırlar. Örneğin evcil hayvanların, ev eşyalarının, oyuncakların yer aldığı kitaplar ilgilerini çeker. “Dokun ve Hisset” kategorisindeki farklı doku ve malzemeleri içeren, sesli kitapları bu yaşta keyifle okuyabilirsiniz. Beceri gelişimine paralel olarak bu tür kitaplarda yer alan nesneleri çocuğunuza söyleyin, tekrar etmesini ve sorduğunuz nesneyi göstermesini isteyin. Kitaptaki canlıların seslerini taklit edin. Sizin taklit ettiğiniz hayvanları tahmin ederek göstermesini isteyin. Yaşı ilerlediğinde de ilgisi devam ettiği sürece bu kitapları farklı şekillerde okuyabilirsiniz. Önceden sadece isimlerini söylediğiniz nesnelerin, bu defa özellikleri, benzerlikleri ve farklılıkları üzerine konuşun. Gördüğü nesneleri bir araya getirip hikayeleştirin.

İki yaşına doğru basit hikayeleri olan kitaplar okumaya başlayın. Çocuğunuzun ilgi ve gelişimine göre bu yaşı daha erkene de çekebilirsiniz. Resimleri renkli, basit ve anlaşılır olan kitaplar seçin. Sayfa başına en çok bir kısa cümle içeren hikayeleri tercih edin. Çocuklar bu dönemde hikaye içindeki tekrarlardan çok hoşlanır. Okurken yumuşak bir ses tonu kullanın, onu kucağınıza veya yanınıza oturtarak okuyun. İki yaşından itibaren hikayede bir sonraki aşamada ne olduğunu merak ederler. Ona bir sonraki safada ne olduğunu sorun. Tahmin etmesini isteyerek aktif şekilde okumaya katılmasını sağlayın. Bu yaşta çocuklar sevdikleri kitapları tekrar tekrar okumak isterler: “Bir daha, bir daha”…

Üç yaşına geldikçe hikayelerin resimleri ve içerikleri bir nebze daha karmaşıklaşabilir. Yine de resimlerin net, hikayenin kısa ve anlaşılır olmasına özen gösterin. Çocuğunuzu dikkatli gözlemlerseniz, ne kadar süre odaklanabildiğini, nelerin ilgisini çektiğini görebilirsiniz. Gözlemlerinize dayanarak her yıl okuduğu kitapları aşama aşama zorlaştırabilirsiniz. Ona karışık geldiğini düşündüğünüz hikayeleri basitleştirerek okuyabilirsiniz. Sadece resimlerine bakarak kendi basit hikayelerinizi uydurabilirsiniz. Çocuk kitapları önerileri için “Bir Dolap Kitap” ve “Kitap Kurdu Anne” sitelerini incelemenizi tavsiye ederim. Önümüzdeki hafta da 3-6 yaş arası çocuğunuza nasıl kitap seçeceğinizden ve okurken hangi stratejileri kullanabileceğinizden bahsedeceğim. Haftaya görüşmek dileğiyle, bol okumalı günler!…

Senem Han Uysal

Referanslar

Alpöge, Gülçin. 2010. Okul Öncesinde Çocuk Edebiyatı Kitap Kataloğu, s. 10-13 (İstanbul: Eğitim Sen)

Machano, Jeanne. 1990. Early Childhood Experiencesin Language Arts. New York: Delmar

Publishers.

Selecting Books For Kids. New Hampshire: Keene Public Library.

http://keenepubliclibrary.org/library/kids/parents/selectingbooks